De psychologie van coaching (2)
Coaching: kunst of kunde?
De psychologie van coaching (2)
Sandra Rethmeier
Coach onder de loep
Stelling: Persoonlijkheid van de coach is doorslaggevend voor het resultaat van de coaching
Coaching, een kwestie van kunst én kunde. Het vraagt om kennis, vaardigheden en persoonlijke eigenschappen om procesbegeleider (coach) te kunnen zijn. Dat brengt me bij de kernvraag rond het vak van coach. Is het vooral professie? Een vak dat je op school kunt leren en in de praktijk verder verfijnen? Of stelt het vooral eisen aan de persoon van de coach?
Ik ben van mening dat de persoonlijkheid van de coach doorslaggevend is voor het effect van de coaching. Sterker nog, er zijn mensen die ondanks opleiding of cursussen nooit een goeie coach zullen worden. Ik weet dat ik me met die mening niet geliefd maak. Er zijn legio opleidingen voor even zovele mensen die allemaal prediken het juiste recept te kunnen bieden. Elke leidinggevende moet kunnen coachen. Kreten als ‘coachend leidinggeven’, ‘de coachende manager’ of ‘people management’ zeggen genoeg. Droevig voor de manager die met een eigen stijl het gewoon goed doet, maar dan ook ineens over bijzondere sociale en procesmatige vaardigheden zou moeten beschikken om aan de nieuwe trend te voldoen.
De vraag is natuurlijk wat dat inhoudt, die ‘persoonlijkheid’ van de coach. Daarvoor moet ik inzoomen op wat de coach in wezen doet. Een coach is een persoon die het ontwikkelingsproces van een ander begeleidt, die confronteert, stimuleert. Dat vraagt erom dat je kunt abstraheren van je eigen ego, je eigen proces. En dat je kan focussen op dat van een ander. ‘Los van jezelf’ lijkt misschien wel, maar niets is minder waar. Jouw existentie is bepalend voor de wijze waarop je aandacht kunt hebben voor een ander. Als je bent opgevoed in een veilige omgeving met liefhebbende ouders, fijne schooltijd en mooie carrière dan zie je dat als de ideale situatie en wens je dat iedereen toe. Als je bent opgevoed in de sloppenwijken van Harlem waar je maar ternauwernood aan bent ontsnapt, dan begrijp je het doorzettingsvermogen dat daarvoor nodig is en wens je dat ook al je klanten toe. Er kleeft geen goed of slecht aan persoonlijkheid, aan existentie. Maar het referentiekader van waaruit je denkt, is wel het wezenlijke vertrekpunt voor wat je als coach te bieden hebt.
Die opinie staat haaks op wat methodes en opleidingen ons melden. Die hebben het over structuur, theorie, gesprekstechniek en gereedschapskist. Niet onbelangrijk, geen van alle. Maar daarmee ga je volledig voorbij aan de impact van de persoon van de coach. Hij biedt en hanteert het referentiekader voor ontwikkeling, dat de relatie betekenis verleent. Daarin liggen niet alleen onverwachte mogelijkheden besloten maar ook altijd beperkingen. Het resultaat van coaching is daarom sterk afhankelijk van de vraag in welke mate de coach oog heeft voor verschillende ziens- en zijnswijzen. Het gaat om begrip voor overeenkomsten en verschillen in visie en groeimogelijkheden. Een hoge mate van acceptatie van de ander, om van daaruit de coaching gestalte te geven.
Wat een coach wil bereiken is reflectie van de ander op handelen en gedrag. Om van daaruit opnieuw vragen te beschouwen, beslissingen te heroverwegen en keuzes te maken. Wat een coach nodig heeft om dat te kunnen realiseren is hetzelfde: reflectie op eigen handelen en gedrag, als persoon en als coach.
Daarmee schrijf ik een goeie coach nogal wat kwaliteiten toe. Eigenheid, autonomie, integriteit, en een onbegrensd vermogen tot reflectie. Het is een vak waarin je niet zelf op de voorgrond staat, maar waarin je een ander het podium laat innemen. Je staat er ‘ten dienste van’ en moet je genoegdoening vinden in die rol. Elke vorm van reclame ondermijnt wat je doet. Er is geen commercial die jouw eigenheid kan uitdrukken. Je kan alleen maar putten uit je eigen rijkdom aan ervaring en zingeving, en streven naar verdere ontwikkeling daarvan. Met jezelf als instrument.
De volgende keer ga ik de spannende link leggen tussen coaching, coach en psychologie.
De psychologie van coaching (1)
Sandra Rethmeier, A&O-psycholoog en eigenaar van Spiral Consult.
Reageren? Mail naar A&O-items.