Liefde en de (on)zin van diagnostiek

NIEUWSBRIEF ARBEIDS- & ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Jaargang 8 – nr. 5 – november 2010

Liefde en de (on)zin van diagnostiek

Sandra Rethmeier

Herfst. Vorig jaar herfst is mijn vader overleden. Hij was een hoogbegaafde wetenschapper, analytisch en strikt redenerend. Natuurkunde was zijn vak, wiskunde zijn hobby en de chaostheorie zijn fascinatie. Social talk was hem vreemd en andere mensen bestonden voornamelijk voor zover ze hém begrepen.

Mijn vader had ook nog 4 kinderen gekregen, waarvan ik er één ben. Net zo analytisch als hij, maar na een jaar natuurkunde studeren koos ik toch een ander pad. Psychologie dus. Onze talloze discussies ontaardden steevast in heftige strijd. Neem bijvoorbeeld het onderwerp ‘selectieve waarneming’. Hij bleef van mening dat de staafjes en kegeltjes in de retina ervoor zorgen dat wij altijd hetzelfde waarnemen. Niets ‘selectief’, hooguit ‘subjectief’, vond hij. Maar ik bedoelde gewoon heel wat anders. En dat heb ik hem nooit echt duidelijk kunnen maken.

Als ik terugblik in de tijd, ben ik rond mijn 30e scherper gaan zien dat mijn vader weliswaar hoogbegaafd was, maar sociaal gezien achtergebleven gebied. Met fascinatie voor een heel beperkt deel van het leven, en eigenlijk onverschillig voor de rest. Een klein hartje maar onvermogend om liefde of affectie te uiten.

Mijn vader kon zich in het leven handhaven door zijn cognitieve vermogen, intrinsieke wilskracht en introversie. Hij kon zich echt afsluiten van dat wat hem niet boeide. Door studie en vakgebied begreep ik langzamerhand dat hij een typisch geval van Asperger was. Daarmee kon ik hem beter aanvaarden zoals ie was, zonder continue verwachtingen die niet uitkwamen. Dat was een hele opluchting. Ik kreeg ruimte om te voelen en ervaren dat ik van hem hield. De strijdbijl werd begraven. In plaats daarvan kwam hij vaak bij ons eten en vertellen over wat hij nu weer gelezen had. Mijn man, mijn kinderen en ik, we missen dat heel erg nu hij er niet meer is.

Na zijn overlijden kwamen er stapels papieren tevoorschijn waarin hij eindeloze berekeningen en wiskundige formules had opgeschreven. Echt notitieblokken vol. Ook de laatste jaren van zijn leven is hij daarmee doorgegaan. Deels geïnspireerd door de chaostheorie. Deels door al zijn medische gegevens die tengevolge van zijn ziekte (COPD) relevant waren. Hij had zijn eigen zuurstofmeter die hij om de haverklap op zijn vinger zette. De metingen zette hij om in grafieken, zodat hij verband kon zoeken tussen verandering van zuurstofwaarden in het bloed en tijdstip van de dag, mate van inspanning, invloed voedsel/drank enzovoorts. De artsen werden er gek van.

Wat mij betreft herkenning van heel lang geleden waarin hij berekeningen maakte over …kattenvoer! Hou je vast. Als een blikje kattenvoer bij Aldi een dubbeltje goedkoper is dan bij Vomar, hoeveel blikjes kattenvoer moet ik dan kopen om goedkoper uit te zijn bij Aldi? Met inachtneming van de volgende variabelen: Afstand tot Aldi en Vomar, afschrijving en benzine van de auto, tijdsinvestering, inkomstenderving, mogelijke andere producten die ik dan bij Aldi ga kopen die andere prijsvoering hebben dan de Vomar, de tocht die ik tóch naar de Vomar ga maken om speciale producten daar te halen… and so on. Letterlijk eindeloos. Ik vond het eigenlijk wel geniaal.

Een ander prachtig voorbeeld gaat over ijs-eten en afvallen. Mijn vader had uitgerekend dat ijs-eten de beste manier is om af te vallen. Als je de hele dag alleen ijs eet, koelt je lichaam snel af. Dat lichaam gaat vervolgens z’n uiterste best doen om op temperatuur te komen. Dat kost zoveel energie, daar kan geen ijscalorie tegenop!!!

Afijn. De diagnose Asperger is nooit formeel gesteld. Simpelweg omdat er nooit een echte aanleiding was om een psychiater op te zoeken, laat staan dat hij zou begrijpen wat hij daar zou kunnen vinden.
Ik heb wel eens gedacht dat het etiket vele familieleden (casu quo mijzelf) inzicht had kunnen geven en daardoor de omgang met hem vergemakkelijken. Maar ik ben nu van mening dat het proces van ‘diagnostiseren’ en alle ingrijpende emotionele gevolgen daarvan, dat op geen enkele manier zou hebben gerechtvaardigd.

De stapel met volgeschreven notitieblokken van hem ligt op mijn bureau. Ik wil er iets mee, maar ik weet nog niet wat. Ik wil graag snappen wat er staat. Of eerlijk gezegd, ik wil weten of het echte berekeningen zijn, of allemaal onzin. Eigenlijk twijfel ik of ik dat allemaal wel wil weten. Als ik aan hem denk, dan zie ik de vader van wie ik hou. Die is zoals hij is. Ik ook. Een totaalpakket van plussen en minnen.

Liefde gaat over acceptatie van alle plussen en minnen. Diagnostiek legt de vinger op dat wat er ‘mis’ is en anders moet. Bewaar diagnostiek voor mensen die echt ziek zijn of die het zelf noodzakelijk achten om te veranderen. Koester alles waar je van houdt, en neem elkaar zoals je bent. Dat is waar ik voor kies. Persoonlijk, privé en professioneel.

Het ga je goed pa!
Sandra Rethmeier, A&O-psycholoog en eigenaar van Spiral Consult.